Theo truyền thống từ xa xưa, cứ dịp tết đến xuân về nhất là những vùng nông thôn, chúng ta lại thấy nhiều gia đình có tục lệ dựng cây nêu. Vậy cây nêu ngày tết là gì và cây nêu ngày tết có ý nghĩa gì? Bài viết hôm nay sẽ giúp chúng ta hiểu rõ vấn đề này.
Cây nêu ngày tết là gì?
Cây nêu ngày tết không phải là một loại cây trồng mà nó đơn giản được tạo ra từ một cây tre được vót hết lá dưới, để lại phần lá trên ngọn. Trên cây tre này, người ta treo đèn lồng, chuông gió và nhiều linh vật khác tùy phong tục của địa phương.
Sở dĩ con người chọn cây tre làm cây nêu vì nó có nhiều đốt tượng trưng cho các bậc thang để các thần linh có thể lên xuống tự do giữa trời và nhân gian cũng như mang đến nhiều sinh khí cho nhân gian.
Sự tích cây nêu ngày tết
Để biết được cây nêu ngày tết có ý nghĩa gì thì chúng ta phải hiểu được sự tích của nó xoay quanh câu chuyện cổ tích dân gian như sau.
Thời xa xưa, loài quỷ chiếm hết đất đai của con người. Con người phải mướn đất làm thuê cho bọn chúng. Tuy nhiên loài quỷ rất tham lam, chúng bắt con người trồng lúa và giao kèo sẽ lấy phần ngọn còn phần gốc để cho con người. Đến mùa thu hoạch thì con người chỉ còn phần rơm rạ không thể nào ăn được.
Khi con người lâm vào đường cùng thì được Đức Phật giúp đỡ. Ngài chỉ con người trồng khoai, đến mùa thu hoạch lũ quỷ chỉ nhận về lá đắng mà không ăn được gì. Chúng tức giận lại đòi lấy phần gốc thì con người lại chuyển sang trồng lúa. Khi cả 2 vụ mùa lũ quỷ chẳng thu được gì, chúng càng tức giận và quyết định lấy cả gốc lẫn ngọn.
Lúc này, Đức Phật chỉ con người trồng bắp ngô. Khi thu hoạch thì thu phần bắp, lũ quỷ mang cả cây về cũng không dùng được. Chúng tức giận đòi đất lại và không cho người thuê nữa.
Đức Phật lúc này nói với người dân, chỉ xin lũ quỷ một miếng đất bằng cái bóng của chiếc áo trên trên ngọn cây. Lũ quỷ thấy chẳng đáng giá bao nhiêu bèn đồng ý. Đức Phật bèn cho treo chiếc áo cà sa của ngài lên ngọn cây cao rồi làm phép cho chiếc áo to dần khiến cái bóng bao phủ hết đất đai của loài quỷ. Loài quỷ lúc này bị đẩy ra biển sâu. Chúng tức giận quay lại quyết chiến với con người thì bị đánh trả bằng lá dứa, máu chó, vôi bột.
Loài quỷ lúc này chịu thua bèn xin Đức Phật mỗi năm về dân gian vào dịp để thăm mồ mả ông bà. Đức Phật thấy đáng thương bèn đồng ý. Tuy nhiên con người sợ bị loài quỷ phá hoại nên vào dịp tết thường trồng cây nêu trên đó có bôi vôi bột, treo đèn lồng, lá dứa để nhắc nhở bọn quỷ và xua đuổi chúng.
Cây nêu ngày tết có ý nghĩa gì?
Với câu chuyện trên đây thì chúng ta hoàn toàn có thể trả lời cho câu hỏi cây nêu ngày tết có ý nghĩa gì?
Cây nêu ngày tết được dựng lên nhằm xua đuổi loài quỷ và những tà khí không tốt có thể phá hoại nhà cửa. Ngoài ra, cây nêu ngày tết còn giúp gắn kết trời đất, mang vượng khí, may mắn đến với nhân gian trong ngày đầu năm mới.
Ở miền Bắc Việt Nam, ngoài các ý nghĩa trên đây thì cây nêu ngày tết còn được dựng lên với ý nghĩa cảm tạ công ơn trời đất và mừng ngày mùa bội thu. Người dân trong làng thường làm lễ cúng tế để mong các vị thần linh chứng giám về dự lễ và phù hộ cho con người. Ngoài ra, cây nêu ngày tết còn mang ý nghĩa giúp ông bà tổ tiên biết đường về nhà để ăn tết với con cháu.
Cách dựng và hạ cây nêu ngày tết như thế nào?
Sau khi hiểu được cây nêu ngày tết có ý nghĩa gì thì nhiều người cũng thắc mắc về việc dựng và hạ cây nêu. Theo tục lệ, cây nêu ngày tết sẽ được dựng vào ngày 23 tháng chạp, tức là ngày đưa ông táo lên chầu trời.
Cây nêu phải dựng bằng cây tre vì cây tre có đốt tượng trưng cho bậc thang lên xuống giữa trời và nhân gian. Cây tre dài khoảng 5 đến 6m, không bị cụt ngọn.
Trên ngọn tre sẽ được treo một vòng tròn nhỏ với các linh vật như: đèn lồng, cờ, phướn, niêu đất chứa vôi, chuông gió, lá dứa,…
Dưới gốc cây nêu sẽ rắc bột vôi trắng theo hình tròn hoặc hình cung và mũi tên hướng ra cửa để xua đuổi ma quỷ.
Cây nêu sẽ được hạ vào mùng 7 tết, trước ngày hạ nêu thì người dân không được động thổ để tránh làm mất sinh khí của đất đai. Sau ngày này thì người dân có thể tiếp tục trở về với công việc nhà nông của mình.
Sau những thông tin trên đây chắc bạn cũng đã hiểu được cây nêu ngày tết có ý nghĩa gì. Để có thể hiểu thêm các phong tục truyền thống cũng như những kiến thức bổ ích khác mời bạn cùng xem các bài viết liên quan nhé!
